Başvurucu … parsel numaralı taşınmazların malikidir. TOKİ tarafından … tarihli işlemle başvurucunun taşınmazlarının … tarihli ve 1164 sayılı Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi hakkında kanun hükümlerine göre değerlendirilmek üzere kamulaştırılmasına karar verilmiştir. Taşınmazın bulunduğu bölgeye ilişkin olarak … tarihli nazım imar planı bulunmakla birlikte uygulama imar planı kamulaştırma tarihi itibarıyla mevcut değildir.
TOKİ, başvurucu aleyhine … tarihinde Çatalca 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde kamulaştırma bedelini tespiti ve tescili davası açmıştır. Asliye Hukuk Mahkemesi … bedel tespit etmiş ve bu bedelin başvurucuya ödenmesi karşılığında taşınmazların TOKİ adına tesciline hükmetmiştir.
Başvurucu, kamulaştırma işleminin iptali istemiyle … tarihinde İstanbul 7.İdare Mahkemesinde dava açmıştır. Dava dilekçesinde, imar planının bulunmadığını ve kamulaştırma işleminin hangi amaçla yapıldığının belirsiz olduğunu ileri sürmüştür. İdare Mahkemesi bu davayı reddetmiştir. Danıştay 6. Dairesi ... tarihli kararıyla İdare Mahkemesinin kararını bozmuştur. Danıştay bozma kararında TOKİ’nin kamulaştırma yetkisinin bulunduğu ancak yapılacak kamulaştırmanın amacının açıkça ortaya konulması ve ulaşılmak istenen kamu yararının belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. TOKİ’nin karar düzeltme istemini görüşen Daire … tarihinde bozma kararını kaldırmış ise de farklı bir gerekçeyle yine ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar vermiştir. Bozma kararının gerekçesinde onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projeye göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına ihtiyaç bulunmadığını, dolayısıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında kamu hizmetine tahsis edilen taşınmazların kamu yararı kararı alınmadan kamulaştırılabileceğini belirtmiştir. Bozma kararında, TOKİ’nin savunmalarında taşınmazların sanayi için arsa ve arazi sağlanması amacına tahsis ediğinin belirtildiğine işaret ederek söz konusu alanda uygula imar planının bulunup bulunmadığının araştırılıp sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğini ifade etmiştir. İdare mahkemesi bu bozma kararına uyarak … tarihinde kamulaştırma işlemini iptal etmiştir. Karar, Dairenin … tarihli kararıyla bozulmuştur. Karar gerekçesinde, uygulama imar planının … tarihinde onaylandığı ancak İstanbul İdare Mahkemesinin … tarihli kararıyla iptal edildiği belirtmiş; iptal kararından sonra yeniden yapılan uygulama imar planının … tarihinde onaylandığına işaret edilmiştir. Bozma kararında, taşınmazın nazım imar planına uygun olarak kamulaştırıldığı ve dava devam ederken bununla uyumlu olan uygulama imar planının da yürürlüğe girdiği ifade edilmiş; bu husus gözetilerek davanın reddi gerektiği açıklanmıştır. İdare mahkemesi bozma kararına uymuştur. Başvurucu bu karara karşı temyiz yoluna başvurmuştur. Daire ilk derece mahkemesi kararını onamıştır. Anayasa Mahkemesi başvurucunun kamu yararı alınmadan kamulaştırma işlemi tesis edilmesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğini iddiasını ve Mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddiayı değerlendirerek mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna , mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna, Anayasa’nın 35. maddesinin ihlal edildiğine ve Anayasa’nın 40.maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Başvuru No:2019/1255 Karar Tarihi:10/11/2022
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/01/20230104-3.pdf